Vuur in de stoomketel maakt door warmte water aan het koken en op die manier stoom. Stoom die nu niet naar buiten kan, maar door een leiding naar de stoommachine wordt geleid. Men spreekt van de werkdruk van een stoommachine: de druk, of kracht, waaronder de stoom in de machine staat. Deze drukt men uit in de eenheid "atmosfeer", of tegenwoordig "bar" (1 ato = 1,0336 bar). De gemiddelde druk van de zuigerstoommachines in het museum bedraagt 10 ato. Een stoommachine is een werktuig, dat in staat is de thermische energie uit stoom regelmatig en onafgebroken om te zetten in mechanische energie. Kortom: warmte wordt omgezet in beweging. Er bestaan zuigerstoommachines en stoomturbines. We beperken ons hier tot de zuigerstoommachines. Bij een zuigerstoommachine drukt de stoom een zuiger in een cilinder heen en weer. En die beweging, daar gaat het om: hiermee zet de machine zichzelf in werking en uiteindelijk ook ander werktuig.

In de figuren in de rechterkolom wordt aan de bovenzijde, via de schuifkast "verse stoom" aan de cilinder toegevoerd. De stoomschuif of -klep dwingt de stoom in de machine een bepaalde route te volgen en staat in figuur a in de rechterstand waardoor toegevoerde stoom, door de stoompoort in de schuifspiegel (de tussenwand tussen schuifkast en cilinder) links van de zuiger terechtkomt en deze naar rechts zal drukken. Een beperkte toevoer van stoom is hiervoor voldoende: de binnenkomende stoom hoeft de cilinder slechts gedeelteltijk te vullen; door de stoomdruk gaat de zuiger bewegen, de expansie van de stoom zorgt voor verdere verplaatsing van de zuiger. De zuigerstang is buiten de machine verbonden aan een drijfstang die via een krukas een vliegwiel aandrijft. Aan de krukas is tevens verbonden de stoomschuifstang die de stoomschuif bedient. In figuur b wordt de stoomschuif naar links bewogen waardoor de stoomtoeover wordt omgeleid naar de rechterkant van de zuiger en de "afgewerkte stoom" achter de linkerkant van de zuiger kan worden afgevoerd om tegendruk te voorkomen. In de figuren c en d herhaalt dit proces zich voor de rechterkant van de cilinder.

Klik op de afbeeldingen om deze te vergroten

Inleiding
Geschiedenis
De atmosferische machine van Newcomen